کد مطلب:99112 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:351

این كتاب تالیف شیخ الطائفه، ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (م 460 ق) است. وی نزد شیخ مفید و سید مرتضی تلمذ كرد. كتاب تهذیب، شرح مقنعه شیخ مفید است كه در هر باب، اخبار متناسب آن را آورده. و این كتاب را كه اولین نگارش وی محسوب می شود در سنین 25 و 26 سالگی تالیف نموده است.[1].

تهذیب الاحكام در ده مجلد چاپ شده و مشتمل بر 13590 حدیث 23 كتاب و 393 باب می باشد. شیخ الطائفه در این كتاب و كتاب استبصار تلاش می كند یك شبهه كلامی را از احادیث و روایات بزداید.

گویا در آن زمان مساله تعارض و اختلاف[2]. اخبار یكی از ایرادهای عمده اهل سنت بر شیعه به شمار می رفته و شیخ كوشیده كه اسباب این تعارض را نشان داده و وجه جمع معقول را نشان دهد.[3].

ویژگیهای كتاب تهذیب الاحكام از این قرار است:

[صفحه 100]

1- مصنف روایتهای موافق و مخالف را در هر باب آورده.

2- روایتهای اول صدر هر باب از صحت و اعتبار برخوردار است.

3- ترتیب كتاب بر اساس مقنعه شیخ مفید می باشد.

4- مصنف توضیح و تاویل و جمع هایی برای روایات درج می كند.

5- در نقل اسناد، گاه مانند كلینی عمل كرده و تمامی سند را ذكر می كند و گاه مانند شیخ صدوق آن را حذف كرده و اكتفا به مشیخه می نماید.

6- در شروع تدوین، آیات قرآن را در هر مساله نقل كرده ولی سپس منصرف می شود.

این كتاب مورد توجه اندیشمندان بوده و شرح و حاشیه ی فراوان دارد.

شیخ آغابزرگ تهرانی 14 شرح[4] و 20 حاشیه[5] بر آن نام می برد.

اما آنچه از این شروحها و ترجمه ها و دیگر كارهای پیرامون تهذیب الاحكام موجود است از این قرار می باشد:

1- ملاذالاخبار فی فهم تهذیب الاخبار، محمد باقر مجلسی، تحقیق سید مهدی رجائی (مكتبه آیه الله المرعشی، قم 1407 ق)، 16 ج.

علامه مجلسی در شرح هر حدیث نخست قضاوتی نسبت به سند آن دارد و سپس قسمت های لازم هر روایت را برای توضیح برمی گزیند و به شرح آن می پردازد.

2- گزیده ی تهذیب، 5 ج، ترجمه و تحقیق محمد باقر بهبودی (انتشارات كویر، تهران، 1370).[6].

نویسنده روایتهای صحیح تهذیب و استبصار را گزینش كرده و با ترجمه فارسی به همراه متن حدیث نشر داده است.

اعتقاد نویسنده آنست كه شیخ طوسی تهذیب الاحكام نوشته نه تهذیب الاخبار

[صفحه 101]

و عقیده نداشته تمامی روایتهای آن صحیح است. با این عقیده و مبنا، كار گزیده نویسی را به دست گرفته.

3- در تحقیقی كه محمد جواد مغنیه از تهذیب الاحكام داشته، یك جلد به عنوان فهارس توسط دكتر یوسف البقاعی فراهم آمده و همراه آن نشر یافته است.

صفحه 100، 101.

1. الفهرست، ص 285.
2. در مورد منشا تعارض اخبار رجوع شود به: تعارض الادله الشرعیه، ص 41-28، تقریرات درس شهید صدر.
3. تهذیب الاحكام، ج 1، ص 3-2، الاستبصار، ج 1، ص 3.
4. الذریعه، ج 13، ص 154.
5. همان، ج 6، ص 51.
6. رجوع شود به مجله آینه پژوهش، ش 12، ص 85.